Zbulohet nje therrmije e re ne Fermilab

Natyra mundohet te na thote dicka, por nuk arrijme dot te kuptojme se cfare…

Teksa LHC pergatitet per raundin e dyte te njohjes se therrmijave (i pari ishte nderprere per shkak te nje difekti teknik), Fermilab vazhdon rrugen e tij ne njohjen e botes se therrmijave. Kerkuesit e laboratorit amerikan te ndodhur prane Cikagos mund ti paraprijne atyre te Cern-it duke zbuluar shenjat e para te ekzistences se te famshmit bozon te Higgs-it.
Megjithate per momentin nje tjeter zbulim po terheq vemendjen e kerkuesve drejt ketij laboratori. QCD, teoria e bashkeveprimeve te forta, punimet mbi te cilen dhuruan nobelin ne fizike per 2008, pershkruan mezonet si thermija te formuara nga kuarket dhe anti-kuarket. Ne baze te energjise dhe bashkeveprimit midis kuarkeve dhe anti-kuarkeve formohen edhe mezonet perkatese.

Ajo cka kane zbuluar kerkuesit e Fermilab duke lexuar rezultatet e perplasjeve brenda Tevatron-it(unaza ku pershpejtohen protonet) eshte nje mezon i ri i quajtur Y(4140). E vecanta e tij eshte se asnje pjese e QCD (Quantum ChromoDynamics) nuk parashikon ekzistencen e tij. Deri me sot asnje teoricien nuk kishte pasur nevojen e kesaj therrmije per te shpjeguar ekuacionet e kesaj teorie.
“Natyra mundohet te na thote dicka” thote Jacobo Konigsberg i Universitetit te Florides, “por nuk arrijme dot te kuptojme se cfare, megjithate do te vazhdojme ta degjojme…”. Rifillimi i punes se LHC mund te na thote me shume, ndoshta per nje fizike te re qe fillon te shfaqet.

QCD (Quantum ChromoDynamics) – Eshte nje teori e cila shpjegon bashkeveprimin e forte ne berthamen e atomeve fale kuarkeve dhe gluoneve. Ajo u propozua me 1973 nga H. David Politzer, Frank Wilczek et David Gross (fitues te nobelit ne fizike me 2004 per keto punime) per te kuptuar strukturen e brendshme te protoneve neutronve dhe therrmijave te tjera te ngjashme.

Burimi:Fermilab